*** WYWOŁYWANIE I UTRWALANIE GŁOSKI „SZ” ***

ETAP I

Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne:

Ćwiczenia języka:

• „liczenie ząbków” – dotykanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie przy szeroko otwartych ustach;
• „mycie zębów” – oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach;
• „zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach;
• „język malarzem” – język to pędzel, którego czubkiem dzieci mają naśladować malowanie różnych wzorów (kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów);
• „młotek” – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.

Ćwiczenia warg:

• "ryjek świnki" - wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu (zęby widoczne);
• "całuski" - cmokanie ustami;
• "zmęczony konik" - parskanie wargami;
• "wąsy" - wysuwanie warg jak przy wymawianiu "u", położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania;
• "straż pożarna" - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e-o
  oraz a-u;
• "ryjek" - układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.

ETAP II

Wywoływanie głoski „sz”:

W lustrze pokazujemy dziecku układ języka i warg. Polecamy zrobić to samo, tzn.:

• unieść język za górne zęby (na wałek dziąsłowy)
• zęby złączyć
• wargi zaokrąglić i wysunąć do przodu (ułożyć w "ryjek")

W takim układzie polecamy dziecku wymawiać podczas wydechu przedłużone "sz......"

ETAP III

Utrwalanie głoski „sz” w izolacji:

• „Jesienny wiatr” – dziecko wymawia głoskę „sz…” udając wiatr. Jeżeli powie prawidłowo jeden listek spadnie z drzewa (wybiera sobie listek i koloruje go). Można dołączyć ruchy rąk nad głową i ruchy palców, które imitują drzewo i liście kołyszące się na wietrze.

Szumi wiatr:       SZSZSZ……   

                                                   



Utrwalanie głoski „sz” w sylabach i logotomach:

·         „Szumiąca kostka” – dziecko rzuca kostką do gry. Liczy ilość oczek i powtarza tyle razy dany dźwięk, ile jest oczek, np.: 5 oczek to 5 razy musi powiedzieć „sza, sza, sza”. Początkowo podczas ćwiczeń może przedłużać wymowę głoski „sz”. Taka sposób utrwalania można wykorzystać podczas dowolnej gry planszowej.

sza, szo, sze, szu, szy;

asza, aszo, asze, aszu, aszy
osza, oszo, osze, oszu, oszy
esza, eszo, esze, eszu, eszy
usza, uszo, usze, uszu, uszy
ysza, yszo, ysze, yszu, yszy;

asz, osz, esz, usz, ysz.

Utrwalanie głoski „sz” w wyrazach:

·         Dziecko powtarza:

szafa, szalik, szatnia, szabla, szachy, szeroki, szelki, szufelka, szuflada, szewc, szopa, szorty, szum, szofer, szuwary, szkoła, szyba, szyja, szynka, szydełko, szew, szept

kasza, kaszel, maszyna, nosze, kosze, kalosze, koszyk, koszula, kieszeń, wieszak, puszek, groszek, poszewka, daszek, uszy, leniuszek, kieliszek
kosz, kapelusz, mysz, gulasz, klosz, kalosz, tusz, plusz
szkoła, szkło, szklanka, szpulka, szpital, szpada, szpak, sznurek, szmata, szwalnia, szkapa, szkoda, szlak, szpilka, szpinak, szpulka, sztuka
podeszwa, myszka, biszkopt, broszka, gruszka, puszka, poduszka, mieszkanie, muszla, kasztan, podszewka, większy, lepszy, wierszyk, Warszawa, dorsz, marsz, szyszka

Utrwalanie głoski „sz” w parach wyrazach:

blaszana puszka, obszerna szafa, kosz kasztanów, szerokie szuflady, szanuj zeszyty, obszerne szuflady, maszyna szyje, szara mysz, Zbyszek pisze, Tomaszek leniuszek, szary szalik, szerokie szelki, szkolna szatnia, szkodliwy proszek, szklany klosz, pluszowy kapelusz, fałszywy grosz, blaszana puszka, kosztowny naszyjnik, szpitalne nosze, puszysty szalik, koszyk szpinaku, oszroniona szyba, bursztynowa broszka, pszenna kasza, obszerne mieszkanie, wszyta kieszeń

Utrwalanie głoski „sz” zdaniach:
To nasza szkoła.
Mama szyje na maszynie.
Pod szafą siedzą myszy.
W szafie są szerokie szuflady.
Dzieci muszą jeść kaszę.
Tomasz poszedł pieszo do szkoły.
Zbyszek pisze wiersze.
Szymek jest leniuszkiem.
Listonosz przyniósł depeszę.
Na poddaszu mieszkają szpaki.
Szanuj książki i zeszyty.
Przy szopie szumią kasztany.
Ptaszki zbierają okruszki.
W szkole jest szatnia.
W szufladzie są szachy.
Nasza pani pisze na maszynie.
Szymon idzie do szkoły.
Szymon ma szarą koszulę.  
Mariusz lubi gruszki.
Szymon gra w szachy.
Koło szkoły stoją sanki.
W szafie wisi sukienka.
Mama przyniosła ze sklepu szynkę.
W koszyku jest sałata.
Stefek kaszle.
W szufladzie są spinki.
Przy szpitalu rosną sosny.

UWAGA!  Nie pomijamy żadnego etapu. Przechodzimy do kolejnych ćwiczeń dopiero wtedy, gdy dziecko opanowało ćwiczony materiał.

NATURALNA GIMNASTYKA NARZĄDÓW MOWY DZIECKA

• kiedy dziecko ziewa nie gań go, lepiej poproś, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta - zabawa: "Senny lew";
• jeśli dziecko dostało lizaka zaproponuj, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze;
• po śniadaniu lub kolacji posmaruj dziecku wargi miodem, kremem czekoladowym i poproś, aby zlizało je dokładnie - zabawa: "Miś Puchatek"
• po porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku liczenie zębów czubkiem języka, czy też dotykanie czubkiem języka każdego zęba w celu przywitania się z nimi;
• korzystając z okazji wspólnego rysowania z dzieckiem sprawdź, czy dziecko potrafi narysować kółko (językiem dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust);
• gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczony lód - pozwólmy dziecku wylizać go językiem.Choć jest to ćwiczenie mało eleganckie, ale bardzo skuteczne przy gimnastyce środkowej części języka;
• kiedy pada deszcz, a my siedzimy z dzieckiem w domu, spróbujmy zaproponować dziecku zabawę w "Kolorowe kropelki deszczu" - przy otwartych ustach malujemy kropelki deszczu w różnych kolorach, np.: niebieskie, czerwone, zielone, ... (dziecko samo może mówić kolory);
• kiedy dziecko bawi się zabawkami, np.: narzędziami typu młotek, zaproponujmy mu inną formę wbijania gwoździ - zamieniamy nasz język w młotek i uderzamy językiem o dziąsła tuż za górnymi zębami;
• żucie pokarmów;
• dmuchanie na talerz z gorącą zupą;
• dmuchanie na zmarznięte dłonie;
• dmuchanie na lekkie przedmioty (piórko, skrawki papierków, wacik);
• cmokanie; 
• puszczanie baniek mydlanych. 

SCENARIUSZ ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH

Temat: „Z Języczkiem Wędrowniczkiem sprzątamy las ” – zabawy logopedyczne usprawniające narządy mowy i kształtujące prawidłowy tor oddechowy.  

Cele główne:

§ Usprawnianie narządów artykulacyjnych.

§ Kształcenie słuchu fonetycznego.

§  Kształcenie prawidłowego toru oddechowego.

§  Rozwijanie percepcji słuchowej

Cele operacyjne:

Dziecko:

§  prawidłowo odgaduje zagadkę

§  prawidłowo wykonuje ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne,

§  prawidłowo oddycha podczas ćwiczeń i zabaw,

§  wie, jak należy segregować śmieci wskazując odpowiedni kolor kosza,

§  właściwie reaguje na usłyszany dźwięk,

§  prawidłowo dopasowuje kolory,

§  koncentruje się na zadaniu.

Metody:

Słowna, pokaz, praktycznego działania

Forma:

grupowa

Podstawa programowa:

1.1. obdarza uwagą dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują;

3.1. zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym;

3.3.  uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach

12.1. nazywa oraz wyróżnia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, np. na polu, na łące, w lesie;

12.2. wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt i wzrostu roślin;

Pomoce dydaktyczne: papierowe śmietniki, kolorowe kulki z bibuły, małe kolorowe karteczki, trzy kosze na śmieci, słonki, tamburyn, ekologiczna papierowa kula, pluszowe buzie.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.      Powitanie. Logopeda wita się z dziećmi wierszykiem:

„Gdy się dzieci chcą przywitać, to „Dzień dobry” mówią wszystkim, uśmiech miły posyłają, prawą rączką pomachają”

2.      Wprowadzenie do tematu. Logopeda zadaje dzieciom zagadkę:

„Bardzo proszę wszystkie dzieci, niech wrzucają do mnie śmieci!”

Po rozwiązaniu zagadki prowadzący pokazuje dzieciom papierowe śmietniki. Tłumaczy przedszkolakom znaczenie ich kolorów: niebieski, zielony oraz żółty.  

3.      „Przygody Języczka Wędrowniczka” – usprawnianie narządów mowy. Dzieci siadają w kręgu. Prowadzący czyta bajkę. Dzieci wykonują ćwiczenia narządów mowy zgodnie z tym, co prezentuje logopeda i jednocześnie słuchają opowieści.

Pewnego dnia Pan Języczek Wędrowniczek wybrał się na wycieczkę
do lasu. Pojechał tam na koniku. Wsiada na konika (hop) i jedzie (kląskanie językiem). Dojechał. Zatrzymał konika (prrr). Zsiadł z konika (hop). I idzie (tup, tup). Jest w lesie („Jak należy zachowywać się w lesie?) Pan Języczek rozejrzał się dookoła (język ruchem okrężnym oblizuje wargi). Las jest pięknym miejscem, słychać tam różne odgłosy. Pan Języczek spotkał tam różne zwierzęta (sarenka, sowa, zajączek, jeżyk, wiewiórka, myszka) Postanowił jednak przyjrzeć się małej wiewióreczce, która wydawała się bardzo zajęta, ale chętnie go zaprosiła. Wiewiórka chciała, żeby Pan Języczek pomógł posprzątać jej domek. Języczek rozejrzał się po domku wiewiórki ( dzieci otwierają szeroko buzię i kolistymi ruchami przesuwają język wewnątrz jamy ustnej). „Ale bałagan” – powiedział. „Ale nie martw się, zaraz razem szybko posprzątamy!”. Zaczęli od sprzątania rozrzuconych śmieci. Papier wrzucali do niebieskiego śmietnika (malujemy językiem „kropki” na podniebieniu), szkło do zielonego (malujemy językiem „kropki” na podniebieniu), a plastikowe butelki do żółtego (malujemy językiem „kropki”  na podniebieniu).  Później umyli sufit norki. (dzieci przesuwają język po podniebieniu od przodu do tyłu). Zdjęli też firanki (dotykają czubkiem języka zębów górnych) i wyprali je w pralce (dzieci robią motorek wargami). Rozwiesili firanki (ponownie dotykają językiem górnych ząbków). Później umyli podłogę (dzieci przesuwają językiem w miejscu za dolnymi zębami). Wiewiórka i Pan Języczek byli bardzo zadowoleni ze swojej pracy (uśmiechamy się). Wszędzie wokół było czysto i przyjemnie. Pan Języczek zauważył, że zrobiło się późno. Pożegnał się z wiewiórką (język do nosa i do brody), wsiadł na konia (hop) i pogalopował do domu (kląskają).

4.    „Segregujemy śmieci” – zabawa oddechowa. Prowadzący rozkłada na stolikach wykonane z papieru śmietniki w kolorach: niebieskim, zielonym i żółtym. Logopeda przypomina dzieciom kolor śmietnika do którego wyrzucamy: papier (niebieski), szkło (zielony) i plastik (żółty). Na stoliku leżą zgięte z bibuły kolorowe kulki symbolizujące papier, szkło i plastik. Zadaniem dzieci jest położenie kolorowej kulki przed śmietnikami i dmuchnięcie na nią tak, aby znalazła się ona w odpowiednim pojemniku.

5.      „Śmieci do kosza” – zabawa słuchowo-ruchowa. Logopeda przykleja dzieciom karteczki
w trzech kolorach. Dzieci, które mają kółeczko niebieskie zamieniają się
w papier, zielone – szkło, a żółte – plastik. Na dywanie kładzie trzy kosze w tych samych kolorach. Jak  wieje wiatr (dźwięk tamburyna) dzieci biegają po całej sali (śmieci fruwają). Gdy wiatr (tamburyn) ucichnie śmieci szybko szukają swojego kosza i stają przy nim.

6. „Zbieramy śmieci” – zabawa oddechowa. Logopeda przypomina dzieciom kolory śmietników, do których wyrzucamy papier (niebieski), szkło (zielony) i plastik (żółty). Następnie prosi dzieci, by podeszły do stolików. Na każdym z nich są papierowe niebieskie śmietniki, żółte karteczki (śmieci) oraz słomki. Zadaniem dzieci jest przeniesienie papierków na niebieski śmietnik za pomocą słomki.

7.  „Ekologiczna kula” – pomagamy przyrodnie czy ją niszczymy? Prowadzący pokazuje dzieciom ekologiczną kulę. Na dywanie kładzie buzię uśmiechniętą i smutną. Zadaniem dzieci jest delikatnie rozwinąć papierek i odpowiedzieć na pytanie: „Czy przeczytane zachowanie pomaga przyrodzie czy ją niszczy?”. Jeżeli zachowaniem pomagamy przyrodzie przedszkolak kładzie kartkę przy uśmiechniętej buzi, jeżeli niszczymy – przy smutnej.

8.    Ewaluacja. Logopeda kładzie na dywanie buzię uśmiechniętą i smutną. Dzieci stają przy buzi uśmiechniętej jeżeli zajęcia się podobały, bądź przy smutnej jeżeli zajęcia się im nie podobały.

9.     Zakończenie zajęć. Prowadzący dziękuje dzieciom za udział w zajęciach.